İyot eksikliği ve Maternal Hipotiroksinemi

İyot intrauterin ve postnatal hayatta somatik ve nörolojik gelişim için gerekli olan tiroid hormonlarının sentezindekullanılan bir eser elementtir. Tiroid hormonları fetal ve postnatal yaşamda nörogenesis, nöronal migrasyon, aksonalbüyüme, sinaptogenesis myelin sentezinde rol alan genlerin regulasyonunu sağlar. Bu nedenle gebeliğin her döneminde annenin tiroid hormonlarının ve iyot düzeyinin normal olmasının önemi büyüktür. Normalde iyot eksikliği olmayangebelerde

gebeliğin erken dönemlerinden itibaren ötirodiyi sağlamak mümkündür. İyot eksikliği olan gebelerde maternal hipotiroksinemi ( normalin alt sınırında FT4, normal TSH) veya subklinik hipotiroidi ( normal FT4 düzeyi ne karşın sınırda yüksek TSH) kaçınılmazdır. Bu nedenle gebelik boyunca her trimestirde TSH ölçümü yapılması önerilmektedir. TSH değeri birinci trimestirde > 2.3mIU/ L , ikinci trimestirde > 3,1 3mIU/ L ve üçüncü trimestirde >3.5mIU/ L ise FT4 bakılması aşikar hipotiroidinin ayırıcı tanısı için önerilmektedir. Maternal hipotiroksineminin her düzeyde fetüsün nöronal gelişimini etkilediği bilinmektedir . İyot eksikliği bölgesinde yaşayan ve hipotiroksinemisi olan anneden doğanyenidoğanlarda yaptığımız bir araştırmada beyin metabolitlerinden nöronal gelişimi gösteren NAA (N- asetil aspartat ) düzeylerinin düşük olduğu ve erken tiroid hormonu replasmanı ile normale döndüğü gösterilmiştir. Benzer şekilde bu bebeklerde miyelin harabiyetini gösteren kolin düzeyleri yüksek bulunmuş ve tedavi ile normale dönmüştür. Bu araştırmanın sonuçları iyot eksikliği ve ona bağlı hipotiroksineminin fetüsün beyin gelişimini nasıl olumsuz yönde etkilediğini göstermektedir. Aşikar tiroid fonksiyon bozukluğu olmasa bile maternal FT4 düzeyi 10. persentilin altında olan annelerden doğan çocukların psikomotor değerlendirmelerinin ve okul başarılarının FT4 düzeyi yüksek olan annelerden doğan çocuklardan daha geri olduğu ispatlanmıştır.Bu sonuçlar , gebelik boyunca tiroid hormonları normalin alt sınırına yakın olan annelerin bebeklerinde nöronal gelişimin intrauterin yaşamdan başlayarak etkilendiğini ve tedavi edilmediği takdirde postnatal ileri yaşamda kognitif fonksiyonları olumsuz yönde etkilediğini göstermektedir. Bu nedenleözellikle iyot eksikliği olan bölgelerde olmak üzere annelerin gebelik boyunca FT4,TSH düzeyleri takip edilmeli ve FT4 düzeyi 10.persentil ve altında olan gebelere tiroid hormon replasmanı verilmesi önerilmektedir.

Prof. Dr. Ayşehan Akıncı
İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Endokrinoloji Bilim Dalı