Erişkin boyunu şekillendiren birçok faktör vardır. Anne-baba boy ortalaması,çocuğun doğum kilosu yani anne karnındaki beslenme durumu (2,5kg altında doğanların dörtte biri akranlarından geri kalırlar), özellikle ilk yıllarda sağlıklı beslenmesi, büyüme hormonu, tiroid hormonu, seks hormonları, ergenliğe giriş yaşı, ergenlik süresi, kızlarda adet yaşı, anne- baba boyu, ırk, çevresel faktörler gibi…
Ergenlik yaşının öne gelmesi, erken adet görme, ergenlikte geçirilen sürenin kısa olması(hızlanmış ergenlik),hormonlu gıdalar olarak tabir edilen bitkisel büyüme faktörleri ve pestisitlerle muamele edilmiş gıda maddelerinin çokça tüketimi, cep telefonu gibi çevresel uyaranların artması; hormonların salınımını etkileyerek erişkin boy üzerinde olumsuz etki yapabilirler.
Bütün bu faktörler çocuğun erişkindeki boyunu belirler, ancak bilinen gerçek çocuğun anne- baba ortalamasından daha uzun olmasıdır. Buna istisna bazı kemik hastalıkları veya çocuktaki kronik hastalıklardır.
Boyu etkileyen bu kadar çok faktör varken, bazı formüllerle boy hesaplayıp, çocuğunuzun boyu şu kadar olacak demek doğru değildir ve bilimsel değildir.
Birinci neden, kullandığımız kemik yaşı atlasının ortanın altı sosyoekonomik seviyedeki Amerikan çocukları kullanılarak, bundan 50 yıl önce hazırlanmış olmasıdır. Sol el - el bilek grafisi çektirilen çocuklarda , kemik yaşı atlası ile değerlendirmede ortalama 1 yaş kadar hata payı vardır.
Ayrıca tahmini boy değeri veren bazı formüller vardır ve bunları hasta pratiğimizde kullanıyoruz ama kimse bir çocuğun erişkin boyu şu kadarda kalır diye yorum yapamaz. Bu formüller ancak tahmin yapmaya yarar ve en az 5-6cm yanılma payları vardır. Üstelik bu formüller yıllar öncesinin formülleridir ve kemik yaşındaki hata payından dolayı da tam olarak tespit yapılamaz.
Sağlıklı büyüyen bir çocuğa boy formülü uygulayıp, boyunu daha da uzatalım diyerek hekime başvurmak yanlıştır, zaten böyle çocuklarda yapacak bir şey de yoktur. Ancak erken ergenliğe girmiş, kemik yaşı ilerlemiş çocuklarda tedavi öncesi boy tahmini yapılabilir ve bu ancak tedaviye başlanıp, başlanmaması kararı için hekim tarafından kullanılır. Burada hesaplanan boyda kesin değildir ve mutlaka 5-6cm yanılma içerir.
Prof.Dr.Atilla Büyükgebiz
Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Endokrinoloji Bölümü
** Web sitemizde yer alan yazılar bilgilendirme amaçlı olup; hekim tavsiyesi olarak algılanmamalıdır.
